Ιερά Μονή Ασκητή Γουμέρου

Δικαιολογημένη και αναμενόμενη είναι η αφιέρωση της πρώτης ουσιαστικά ανάρτησης του ιστολογίου σε ένα από τα σπουδαιότερα χριστιανικά μνημεία της Ηλείας, η αποκάλυψη του οποίου συγκίνησε όλους μας πριν μερικούς μήνες. Αναφέρομαι φυσικά στον μεταβυζαντινό ναό της Ιεράς Μονής Αγίας Ζώνης, γνωστής περισσότερο ως Μονής Ασκητή, που βρίσκεται στο χωριό Γούμερο του τέως Δήμου Ωλένης της Ηλείας.

Ο μεταβυζαντινός (περ. 16ος αι.) κατά τις πρώτες εκτιμήσεις της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας ναός αποκαλύφθηκε στα τέλη του περασμένου Αυγούστου, κατά τις εργασίες καθαρισμού του σπηλαίου για τον εορτασμό της Καταθέσεως της Τιμίας Ζώνης. Βέβαια, τα ανώτερα τμήματα των τοίχων του ναού ήταν ορατά και πριν, παρότι το μνημείο ήταν καταπλακωμένο από τμήμα της οροφής του σπηλαίου και κορμούς δέντρων, που έπεσαν στο χώρο μετά τις φωτιές του 2007.

Οι φιλότιμες προσπάθειες των χωριανών και στην συνέχεια οι ανασκαφές της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας  έφεραν ξανά στο φως έναν εντυπωσιακό ναό σε ρυθμό τρίκλιτης βασιλικής. Η ιδιομορφία και συνάμα η γοητεία του έγκειται στον χώρο της κατασκευής του: ο βόρειος και νότιος τοίχος του έχουν χτιστεί σύρριζα στα τοιχώματα του σπηλαίου. Από το σωζόμενο ύψος των τοίχων και τα ίχνη ερεισμάτων στα ανώτερα σημεία φαίνεται ότι κατέληγε σε αψιδωτή οροφή. Τα τρία κλίτη χωρίζονται μεταξύ τους με δύο ζεύγη χτιστών στηλών ενώ η πρόσβαση στο πίσω μέρος του σπηλαίου με τους σταλακτίκες φαίνεται ότι γινόταν από μικρή θύρα (πορτοπούλα) στο δεξιό μέρος του Αγίου Βήματος (εκεί όπου συνήθως είναι το διακονικό).

Μπροστά από την κύρια είσοδο του ναού βρίσκεται ένα αβαθές όρυγμα (περιγράφεται συνήθως ως "πηγάδι"), το οποίο κατά την παράδοση περιέχει πάντοτε την ίδια ποσότητα νερού, όσοι και αν αντλήσουν από αυτό. Η θαυματουργική αυτή ιδιότητά του οφείλεται στο γεγονός ότι βρίσκεται πάνω από τον τάφο του Ασκητή, τον οποίο σύμφωνα με τον θρύλο σκότωσαν κατά λάθος κυνηγοί, περνώντας τον για ελάφι. 

Την Μονή συνοδεύει μία ακόμη παράδοση περί θαύματος: σε παλαιότερες εποχές συνέρρεαν εδώ πολλοί ασθενείς ή συγγενείς του "για να πιάσουν την στάλα", δηλαδή για να προσπαθήσουν να βάλουν σε μπουκάλι μία από τις σταγόνες που πέφτουν από την οροφή του σπηλαίου και να δώσουν το νερό ως αγίασμα στον ασθενή. Το αν η σταγόνα έπεφτε στο μπουκάλι προδήλωνε αν ο ασθενής θα γιατρευτεί. Αν, αντίθετα ήταν καταδικασμένος, η σταγόνα δεν επρόκειτο ποτέ να πέσει στο δοχείο.

Ελπίζω και εύχομαι η αξιέπαινη προσπάθεια των κατοίκων του χωριού να συνεχιστεί με τον ίδιο ζήλο από την Αρχαιολογία, για να δώσει πρώτα στο Γούμερο και έπειτα σε όλη την Ηλεία ένα κομμάτι της ιστορίας της.

Το εικονοστάσι της Τιμίας Ζώνης στο πλάτωμα πάνω από το μοναστήρι.

Ο βόρειος και δυτικός τοίχος με την είσοδο του σπηλαίου στο βάθος.

Το λιθόστρωτο καλντερίμι που οδηγεί στο φαράγγι.

Το Άγιο Βήμα από την εσωτερική πλευρά. Το μεγαλύτερο μέρος της αψίδας έχει καταρρεύσει. Στο κέντρο διακρίνονται οι χτιστές κολώνες, ενώ δεξιά η μικρή θύρα προς το πίσω μέρος του σπηλαίου.

Βόρειος, δυτικός και νότιος τοίχος.

Η είσοδος του σπηλαίου με τον εξωτερικό τοίχο.

Η εξωτερική πλευρά του δυτικού τοίχου. Στα δεξιά το "πηγάδι" με το αγίασμα.